ZAGADKA WYGINIĘCIA DINOZAURÓW
Zagadka wyginięcia dinozaurów stwarza wiele problemów i niedomówień. Właściwie nie wiadomo, co było powodem wyginięcia tych ogromnych stworzeń. Pytanie jest tym bardziej zasadne, że nie pozostawiły po sobie żadnych potomków, podobnie jak pterozaury i gady morskie. Podstawowa różnica między tymi trzema grupami jest taka, że tylko dinozaury były tak zróżnicowane. Czy to możliwe, że tak świetnie zapowiadający się szczep gadów poniósł całkowitą klęskę po osiągnięciu sukcesu nie mającego podobnych w historii życia naszej planety? Co właśnie mogło się stać 66 milionów lat temu?
TEORIA IMPAKTU
Jedną z najpopularniejszych i najbardziej prawdopodobnych teorii na temat wyginięcia dinozaurów, jest właśnie ta mówiąca, że w ziemię uderzył ogromny meteoryt.
Jest kilka dowodów potwierdzających tą teorię. Jednym z nich jest rozległy krater blisko meksykańskiego półwyspu Jukatan, powstały właśnie w efekcie uderzenia meteorytu. Jak donoszą niektóre źródła, ów meteoryt mógł mieć nawet 10 km średnicy i uderzył w naszą planetę z prędkością 100 000 km/godz. Uderzenie jest miliard razy silniejsze niż siła wybuchu bomb zrzuconych na Hiroszimę i Nagasaki. Teorię tą potwierdzają również odnalezione pokłady irydu - pierwiastka żadko wystepującego na ziemi, natomiast bardzo często w meteorytach. Upadek meteorytu tak dużego mógł wywołać trzęsienia ziemi, burze i wielkie fale oceaniczne. W efekcie uderzenia, w powietrze wzbiły się wielkie masy pyłu, które to z kolei przysłoniły ziemię całunem chmur. Promienie słoneczne nie docierały już tak intensywnie do Ziemi, przez co klimat się znacznie ochłodził, w niektórych rejonach po raz pierwszy spadł śnieg. Zginęło wiele roślin, będących pozywieniem dla dinozaurów. Niska temperatura, śnieg i głód stopniowo doprowadziły do wymarcia tych gadów. Stało się tak między innymi dlatego, że dinozaury w czasie swojej ewolucji wyczerpały dane im przez naturę zdolności przystosowania do warunków środowiskowych. Była to straszna cena za wiele milionów panowania i sukcesu ewolucyjnego na Ziemi.
W 2009 roku odnaleziono kolejny krater po uderzeni ciała niebieskiego, które szacuje się, że miało 40 km średnicy, natomiast sam krater ma ponad 500 km średnicy, a więc zająłby większą częśc Polski. Krater znajduje się w basenie Sziwa (znany z bogatych złóż ropy i gazu) u zachodnich wybrzeży Indii. Naukowcy uważają, że w miejscu uderzenia, skorupa ziemska wyparowała, odsłaniając gorące warstwy płaszcza ziemi. Uderzenie mogło też doprowadzić do wzmozonej aktywności wulkanicznej,
WULKANY
Powstała również teoria mówiąca, że wzmozona aktywnośc wulkanów doprowadziła do wymarcia dinozaurów.
W wyniku wybuchów, do atmosfery dostały się duze ilości kwasu solnego (HCL), który podczas reakcji chemicznych zmienił się w chlor, który z kolei sporą część warstwy ozonu, przez co powstała tzw.dziura ozonowa. Oczywiście oddziaływanie wulkanów mogło przynieść również inne efekty. Do atmosfery mogly się dostać duże ilości wutlenki węgla, które skutkowały efektem cieplarnianym, z czym nie mogły sobie poradzić dinozaury niemające sprawnych mechanizmów utrzymywania temperatury ciała na stałym poziomie. Erupcje powodowaly również wzbijanie się ogromnych tumanów kurzu w atmosfere, które zablokowały promienie słoneczne (skutki są już nam znane z teorii wielkiego meteorytu). Naukowcy uważają, że winowajcami wymarcia dinozaurów są Indyjskie wulkany.
PROCESY GEOLOGICZNE
Winę za wielkie wymarcie dinozaurów przypisuje się rownież procesom geologicznym, jakie zachodziły pod koniec ery mezozoicznej. Rozchodzeniu się kontynentów towarzyszyło podnoszenie się wód i zalewanie wielkich obszarów lądowych - przede wszystkim przybrzeżnych nizin, które zwykle były licznie zamieszkałe przez dinozaury. Podstało wiele lokalnych mórz, izolujących niewielkie kontynenty. Przyjmuje się, że w tych warunkach została zahamowana ewolucja dinozaurów.
POTENCJAŁ BIOLOGICZNY
Za winowajców wymierania dinozaurów, obarcza się również... same dinozaury. Przypuszcza się, że tak intensywny i szybki rozwój gatunków wśród dinozaurów, spowodował wyczerpanie potencjału biologicznego. Efektem takiego stanu, było osłabienie gatunków dinozaurów, które już nie były w stanie dostosować się do nowych warunków środowiskowych, jakie powstały pod koniec ery mezozoicznej.
ROŚLINY
Przyczyną wymarcia dinozaurów, mogł być też rozwój bujnej szaty roślinnej. Aż do początku kredy w florze dominowały rośliny o delikatnych tkankach, z którymi dinozaury roslinozerne łatwo sobie radziły. Jednak w okresie kredowym, rośliny ewoluwoaly w nowoczesne, współczesne rośliny. Licznie pojawiły się rośliny kwiatowe: drzewa, krzewy i pomniejsze rośliny. Ich twarde, rozbudowane tkanki były niedostępne dla większości dinozaurów - nie potrafiły ich trawić. Wymieranie gatunków roślinożernych oczywiście skutkowało również wymarciem dinozaurów drapieżnych.
SSAKI
Winą za wielkie wymarcie dinozaurów obarcza się również ssaki, które co prawda przez całą erę mezozoiczną były niewielkimi i nielicznymi zwierzętami, jednak z biegiem lat ich znaczenie rosło. Nie stanowiły bezpośredniego zagrozenia, jednak częśc z nich była roślinożerna, więc stanowiła konkurencję dla roślinożernych dinozaurów. Sytuację wielkich gadów pogarszał fakt, iż jako olbrzymie zwierzęta musiały zyć w rozproszeniu i ciągłych wędrówkach w poszukiwaniu pokarmu. Gdy poradziły się rośliny kwiatowe, ssaki były lepiej przygotowane na przyjmowanie tego rodzaju pokarmu, a więc mogły przetrwać. Posiadały one również znacznie leprzy system konktroli temperatury ciała dzięki czemu radziły sobie bezproblemowo ze zmianami klimatycznymi. Jednak konkurencja pokarmowa to nie jedyny mankament ssaków. Większym problemem była ich drapieznośc i wszystkożerność. Co prawda nie stanowiły one zagrożenia dla doroslych osobników, jednak mogły one plądrować gniazda, wyjadając jaja i młode osobniki. Podobnie jak zawleczone na Nową Zelandię szczury wytępiły wiele gatunków ptaków, które zakładały gniazda na ziemi, tak i też gniazda dinozaurów mogły paść łupem żarłocznych ssaków.
PODSUMOWANIE
Wymienione przyczyny to tylko niewielka część listy potencjalnych zagrożeń dla dinozaurów, jednak są one najbardziej prawdopodobne. Nie można również wykluczyć działanie wielu tych przyczyn na raz, których kulminacją było wymarcie dinozaurów. Nie ma jednoznacznych dowodów wskazujących na konkretną przyczynę, jak również takich, które mogły by wykluczyć inne.
A więc co wydażyło się 60 mln lat temu?
Możemy mieć jedynie nadzieję, że się dowiemy zanim to samo spotka nasza populację.